Stiltewandeling 17 juni 2022

Ha stiltewandelaars en gedichtenlezers!

Wat een heerlijke ochtend. De wolken filterden die hitte en we genoten van de weelderige natuur. Alle tinten groen in het beekdal. Langs de bosrand digitalis en langs het water het zachte roze van de Valeriaan. De braamstruiken stonden volop in bloei (maar even niet eraan denken dat dat een stikstofminnende soort is…). Rond eikenbomen talloze witte vlindertjes, op weg om nóg meer eikenprocessierupsen te produceren?

We lazen een gedicht van Hein Stufkens:

Klein scheppingsverhaal voor ongelovigen

In den beginne was het woord,
                en het woord was bij God
                en het woord was God.
                (Evangelie van Johannes)

 

In den beginne was er geen woord,
en de stilte was bij God,
en God was de stilte.

 

In den beginne was er licht,
en het licht was bij God,
en God was licht.

 

In den beginne was er leven,
en het leven was bij God
en God was leven.

 

In den beginne was er verlangen,
en het verlangen was bij God,
en God was verlangen.

 

En het verlangen doorbrak de stilte
en sprak: er zij licht!
En er stak een storm op als een zon.

 

En de storm blies het leven,
dat bij God was en dat God was,
op, tot het knalde als een ballon

 

en toen naar alle kanten stromen kon.
Zo is het gekomen
dat alles begon.

 

Hein Stufkens
Uit: Geef het licht eens door; gedichten, 2017

Wat een bijzonder gedicht, wat een vondst. Prachtig en humorvol. We prezen ook de eenvoud van het gedicht, de gekozen woorden.

Bijzonder dat de dichter in de eerste strofe het tegenovergestelde beweert van Johannes, namelijk dat in den beginnen géén woord was. Maar stilte.

Met woorden kun je vaak nét niet zeggen wat je bedoelt en voelt, zei iemand. Als iemand vraagt hoe het met je gaat, heb je er vaak geen woorden voor.

Je kunt de woorden wel in een verhaal gieten, zoals in dit scheppingsverhaal. Of in een gedicht. Dat laat trouwens ook meer van het mysterie heel, denk ik.

 

In den beginnen geen woord dus, volgens de dichter, maar hij dicht dat er stilte en licht en leven bij God was en dat dát God wás. En dat het licht pas kan uitbreken dóór het verlangen dat bij God was en dat God was. Dat dán pas, door het verlangen, wordt de stilte doorbroken door drie woorden “er zij licht!”.

We vonden het mooi en begrepen direct alle vier het belang van dat licht. ‘Licht zit in iedereen, zei iemand, dat heb je nodig’.

Wat bedoelen wij met dat licht dan? We wisten direct veel op te noemen: ‘ruimte om te leven’, ‘warmte en kracht’, ‘echt’, inspiratie en verbinding’, ‘de oerknal en daardoor geraakt worden door elkaar’.

In het evangelie van Johannes noemt Jezus zich het licht. Irritant om zo over jezelf te praten, net zoals jezelf de weg en de waarheid noemen? Nee, vond men. Jezus laat zien hoe hij het licht vertaalt. Hoe hij het bedoelt en ook voorleeft. ‘Het gaat om gezien worden, niet worden weggezet’, verduidelijkte iemand. En ja, om goed te kunnen zien is ook licht nodig natuurlijk, goed zicht.

 

En in feite zet het verlangen dus alles in beweging. Het verlangen maakt dat je ergens voor openstaat, ‘dat iets je lokt’, noemde iemand dat. Maar verlangen wordt nooit helemaal vervult.

Het is net als geloof niet iets vasts, er is altijd beweging, twijfel, onzekerheid, meegroeien, niet-weten.

Het verlangen kreeg stem en sprak: er zij licht! En toen die storm, de zon, het zich verspreidende licht! De storm die het leven opblies, zodat het knalde en alle kanten op kon stromen.

Het verlangen zet alles in beweging en niet zo’n beetje ook.

 

Het is één groot ‘ja’ zeggen tegen het leven, ‘ja’ zeggen tegen het licht, vond men. En dat is niet per se alleen maar leuk of gemakkelijk, want bij leven hoort ook leed en ‘bestaansverdriet en daar moet je dus ook mee (leren) omgaan.

 

Iemand zag het verband met de atoombom: ook een soort echo van de oerknal, met een lichtflits en een (nucleaire) storm. Alleen misschien vernietigender. Hoewel verlangen natuurlijk ook niet per se hoeft te leiden tot iets positiefs als je er dieper over nadenkt.

 

We vroegen ons wel af of de “ongelovige” uit de titel het nu zou snappen, vooral omdat God nogal veel aan bod komt. Maar de vondst om de schepping door het woord (Johannes) te veranderen in schepping uit verlangen, die vervolgens uitmondt in een oerknal die het leven verspreidt, vonden we een prachtige vondst.

Eén van de stiltewandelaars las onlangs in een interview met Ruurd van de Water, predikant in Anloo, een Chassidisch verhaal dat prachtig aansluit bij dit gedicht, bij licht en verlangen:
God heeft de aarde geschapen, maar vindt daar zo donker. Gelukkig heeft hij ergens nog een bak licht staan. Die werpt hij naar beneden. Het licht breekt op aarde in allemaal kleine stukjes waardoor er sommige stukken donker blijven en andere verlicht worden. Het licht heeft het verlangen terug te keren naar zijn schepper. Dat verlangen zit in elk van ons. Wij allemaal hebben een stukje van dat licht en op het moment dat wij de ander ontmoeten komen onze stukjes licht samen en zijn we weer een beetje dichter bij onze schepper. Als we licht maken is het niet meer donker.

 

Lieve mensen, als je voor de zomervakantie nog een keer mee wilt lopen met een stiltewandeling, kan dat!

Woensdagochtend 29 juni.

 

Wie weet tot dan!

 

Vriendelijke groet!

Berta